Τι είναι οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες και τι είναι η δυσλεξία;
Οι Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες παραπέμπουν σε κάποια ειδική γνωστική διαταραχή, η οποία δημιουργεί στο παιδί δυσκολίες στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου. Οι δυσκολίες αυτές δεν είναι συνέπεια χαμηλής νοητικής ικανότητας, νευρολογικής βλάβης, αισθητηριακής βλάβης, συναισθηματικών διαταραχών, άγχους, ψυχολογικών προβλημάτων ή κακών περιβαλλοντολογικών συνθηκών. Στον ελλαδικό χώρο, ο όρος της δυσλεξίας θεωρείται από πολλούς ως συνώνυμος των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών. Ωστόσο το αίτιο των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών μπορεί να είναι τόσο η δυσλεξία όσο και άλλες διαταραχές, όπως για παράδειγμα η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ). Ο όρος της δυσλεξίας έχει χρησιμοποιηθεί ευρύτατα για να υποδηλώσει τις μαθησιακές δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται με την ανάγνωση και τη γραφή. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία της Νευρολογίας, η δυσλεξία περιγράφεται ως εξής: Είναι μία διαταραχή η οποία παρουσιάζεται σε παιδιά που φοιτούν σε συνηθισμένες σχολικές τάξεις, έχουν επαρκή κοινωνικο-πολιτιστικά ερεθίσματα, όμως αποτυγχάνουν να αποκτήσουν γλωσσικές δεξιότητες που σχετίζονται με την ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία σε βαθμό ανάλογο με τις νοητικές τους ικανότητες.
Ορισμένες από τις δυσκολίες που χαρακτηρίζουν συνήθως τα παιδιά με δυσλεξία παρουσιάζονται στη συνέχεια:
Α. Γενική είκονα
- Διαφορά ανάμεσα στις επιδόσεις του παιδιού στο σχολείο και στις αναμενόμενες επιδόσεις σύμφωνα με τις νοητικές του ικανότητες
- Προκαταβολικό άγχος για τη μάθηση
- Τάση αποφυγής του γραψίματος και της σχολικής μελέτης γενικότερα
- Πιθανά προβλήματα συναισθήματος (Τάση χαμηλής αυτοεκτίμησης ιδιαίτερα στο σχολικό χώρο, άγχος, φόβος αποτυχίας)
- Πιθανά προβλήματα συμπεριφοράς (παθητικότητα, άρνηση, επιθετικότητα)
- Πιθανά προβλήματα προσοχής (δυσκολία στην συγκέντρωση, νευρικότητα, παρόρμηση, υπερκινητικότητα)
- Έλλειψη οργάνωσης στη μελέτη και στον προσωπικό χώρο
- Πιθανή δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο
- Πιθανή δυσκολία προσανατολισμού στο χρόνο
- Πιθανή δυσκολία στην αντίληψη της διαδοχής (ταξινόμηση, σειροθέτηση)
- Πιθανή δυσκολία στη διάκριση αριστερού-δεξιού
Β. Δυσκολίες στην ανάγνωση
- Ανάγνωση αργή, με συλλαβισμό και με διστακτικότητα
- Μονότονη ανάγνωση ή ανάγνωση με πολύ υψηλή ή χαμηλή ένταση
- Χρήση δάχτυλου, κινήσεις κεφαλιού κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης
- Παραλείψεις, προσθέσεις, αντιστροφές, αντικαταστάσεις γραμμάτων (συλλαβών, λέξεων)
- Ανάγνωση της αρχής μιας λέξης και στην συνέχεια αντικατάσταση με κάποια άλλη
- Ελλιπής τήρηση τονισμού και σημείων στίξης
- Δυσχέρεια επαναφοράς σε κάθε επόμενη γραμμή ανάγνωσης με αποτέλεσμα το χάσιμο της σειράς
- Ελλιπής κατανόηση του κειμένου
Γ. Δυσκολίες στη γραφή
- Κακογραφία, ακαταστασία, μουντζούρες στο γραπτό
- Κατάργηση διαστημάτων ανάμεσα στις λέξεις, αδικαιολόγητα κενά
- Ελλιπής ευθυγράμμιση των λέξεων κατά τη γραφή
- Αστάθεια και εκτροπές των γραμμάτων, ακόμα και στην ίδια σειρά
- Παραλείψεις, προσθέσεις, αντιστροφές, αντικαταστάσεις γραμμάτων (συλλαβών, λέξεων)
- Καθρεφτική γραφή
- Απουσία σημείων στίξης
- Απουσία κεφαλαίων ή μείξη κεφαλαίων & μικρών γραμμάτων
- Σπάνια χρήση τονισμού ή παρατονισμός (λάθος χρήση τονισμού)
- Πολλά θεματικά και καταληκτικά ορθογραφικά λάθη ακόμα και σε λέξεις που έχουν συστηματικά διδαχθεί
- Γραμματικά λάθη όσον αφορά σε χρόνους και φωνές ρημάτων
Έπειτα από εκτενή μαθησιακή αξιολόγηση του παιδιού, προτείνεται εξατομικευμένο-οπτικοακουστικό πρόγραμμα εκπαιδευτικής παρέμβασης. Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται στις δεξιότητες και τις αδυναμίες του παιδιού και έχει ως κύριο σκοπό την αποκατάσταση των μαθησιακών του δυσκολιών και την ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του και της αυτοεικόνας του.